De Oeverzwaluw (Riparia riparia)

De oeverzwaluw is de kleinste zwaluw (12 cm) die in Nederland voorkomt: chocola bruin van boven, wit van onder met over de borst een bruine band. De staart is licht gevorkt. Hij maakt een droog, raspend geluid.

Net als de gierzwaluw, de boerenzwaluw en de huiszwaluw overwintert de oeverzwaluw in Afrika. Ook de oeverzwaluw is een koloniebroeder.

Zijn broedgebied moet aan twee belangrijke voorwaarden voldoen:
1. Er moet een kale, zanderige of leemachtige steile wand zijn, waarin ze met hun pootjes hun nestholte uitgraven.
2. Er moeten veel insecten rondvliegen.

Veel van de oorspronkelijke rivier – en beekoevers waren hét terrein voor oeverzwaluwen. Door menselijk ingrijpen zijn veel van die oevers verloren gegaan.

Tegenwoordig worden door de mens gemaakte steile zand - of leemwanden, bijvoorbeeld op bouwterreinen, door de oeverzwaluwen als nestplaats gebruikt. Dit zijn vaak gevaarlijke plaatsen, de bouwbedrijven zouden de zwaluwen niet mogen verstoren als ze eenmaal met het nestelen bezig zijn, de praktijk is nogal eens anders.

En wat als de oeverzwaluwen het jaar erop terugkeren? De bouwplaats totaal veranderd en geen steile wand meer te vinden. De oeverzwaluw wordt hierdoor gedwongen om steeds weer nieuwe geschikte nestplaatsen (lees steile wanden) te zoeken.

De nestgangen zijn 60 – 90 cm diep en eindigen in de nestkamer die bekleed wordt met veertjes en plantendeeltjes. Er worden 4 à 5 witte eitjes gelegd die door beide ouders worden uitgebroed. Na 12 – 16 dagen worden de jongen geboren. Naarmate ze ouder worden komen ze de ouders tegemoet in de nestpijp om om eten te bedelen. Vliegende insecten die boven rivieren, poelen en ondiepe meren vliegen vormen de hoofdmaaltijd.

Hoe kunnen we de oeverzwaluwen helpen?

Op plaatsen waar geschikte broedgelegenheid ontbreekt worden kunstmatige oeverwallen aan gelegd. De meeste kans dat de zwaluwen de wand accepteren is als zo’n wand nabij een al dan niet verdwenen bestaande broedplaats wordt aangelegd.

Er zijn momenteel zo’n 30 van deze kunstwanden in Nederland. Sommige flink bevolkt, andere schijnbaar nog niet ontdekt.

Om de oeverzwaluwen van de Rode Lijst te kunnen afvoeren zullen er in de toekomst nog veel van deze wanden aangelegd moeten worden.

Links van de buis zijn nog enkele gaten van nestholtes gespaard gebleven. De nestholtes onder en rechts van de buis zijn door het uitgraven van de buis volledig ingestort. Elk bewoond nestgat herbergt 4 of 5 jonge oeverzwaluwen.

Klik HIER om meer te lezen over (kunst)nesten voor Oeverzwaluwen