| © Foto's Boerenzwaluw:
Raymond de Smet
Rein Hofman |
|
De Boerenzwaluw (Hirundo Rustica)
Het spreekwoord: "Eén zwaluw maakt nog
geen zomer", slaat op de vroege terugkeer van deze sympathieke
trekvogel in zijn broedgebied. Als Boerenzwaluwen begin april druppelsgewijs
terug beginnen te komen uit hun tropische overwinteringgebieden
(Centraal- en West-Afrika), zie je immers eerst maar een enkeling
en is het vaak nog hartstikke koud! Pas vanaf half april tot in
mei arriveert de grote massa en staat de zomer voor de deur.
In het volksgeloof geldt de zwaluw als een geluksbrenger!
|
|
Van grotten naar stallen en schuren
Toen de mensen nog in grotten woonden, deden de Boerenzwaluwen
dat ook. Als alternatief nestelen ze nu binnen gebouwen, liefst
waarin dieren worden gehouden. Het platteland is hun woongebied
waar ze, behalve in de stallen en schuren van boerderijen, ook
in de dorpen broedgelegenheid zoeken. Op beschutte, schemerdonkere
plekjes in garages, carports en schuurtjes willen ze maar al te
graag een nest bouwen, op voorwaarde dat ze altijd vrij in en
uit kunnen vliegen! Ze zijn dus afhankelijk van de gastvrijheid
van boeren en buitenlui!
Luchtacrobaten
Op jacht naar vliegende en rondzwevende insecten schieten Boerenzwaluwen
met pijlsnelle wendingen als rasechte acrobaten door de lucht.
Hun brede bek fungeert daarbij als vangnet. Bij slecht weer jagen
ze laag boven de grond. Bij mooi zomerweer zie je ze schijnbaar
moeiteloos hoog in de lucht zweven; altijd dáár
waar de meeste insecten zijn. Drinken doen ze in volle vlucht,
rakelings scherend over het wateroppervlak.
|
Lange, diep gevorkte staart
Behalve aan zijn lange, diep gevorkte staart is de Boerenzwaluw gemakkelijk
te herkennen aan zijn donker verenpak met metaalblauwe gloed, zijn
roodbruine keel en voorhoofd en roomwitte buik. |
| |
Plaatstrouw
Boerenzwaluwen die de barre tocht van 9000 kilometer heen en weer
terug hebben overleefd, keren jaar na jaar op dezelfde broedplaats
terug. Meestal wordt het oude nest hersteld en opnieuw door het
zwaluwpaar in gebruik genomen; dat spaart tijd en energie!
Nestbouw
Als volleerde metselaars bouwen het mannetje en vrouwtje samen het
komvormige nest van wel 2000 piepkleine kluitjes modder. Die plakken
ze met speeksel laagje voor laagje aan elkaar. Voor de stevigheid
wordt de specie met grasjes, strootjes en zelfs paardenhaar doorweven.
Het vrouwtje bekleedt de binnenkant met veertjes.
Boerenzwaluwen broeden solitair of in relatief kleine kolonies. |
|
Jongen
Gemiddeld worden vijf eitjes gelegd waaruit na 2 weken broeden de
jongen verschijnen. In de 3 weken dat ze in het nest zitten, vangen
beide ouders tienduizenden insecten voor hun kroost.
Vaak begint het zwaluwpaar aan een tweede en zelfs nog wel eens
aan een derde legsel. Soms helpen de uitgevlogen jongen hun ouders
mee met het voeren van de nestjongen.
In september beginnen de meeste Boerenzwaluwen aan de terugtocht.
De paren met een 3e broed vertrekken soms pas begin november.
Formidabele insectenbestrijders
Zwaluwen zijn zeer nuttige vogels: 1 zwaluw eet wel 50.000 vliegen,
muggen en andere insecten per week! Milieuvriendelijker insectenbestrijders
bestaan er niet…
Vrijwillig binnenshuis liedjes zingen
De Boerenzwaluw is de enige vogel die geheel vrijwillig ‘binnenshuis’
zijn vrolijk, kristalhelder kwetterliedje komt zingen. Ze stralen
opvallend veel energie uit en zitten voor zonsopgang vaak al langdurig
druk te ratelen.
Bedreigingen
Sinds de jaren ‘60 is de zwaluwenstand, ook in de ons omringende
landen, enorm teruggelopen. Dit komt hoofdzakelijk door drastische
veranderingen binnen de agrarische sector en deze negatieve ontwikkelingen
zetten zich helaas nog steeds door… Afgedwongen hygiënische
maatregelen zorgen ervoor dat de Boerenzwaluw steeds vaker boerderijdeuren
en –ramen hermetisch gesloten vindt. Door het vaak overmatig
gebruik van chemische insecticiden en het verdwijnen van bloemrijke
weilanden zijn er steeds minder insecten. Bouwmateriaal voor het
nest is steeds minder voorhanden door het verdwijnen van modderpoeltjes
en –slootjes rond het erf.
|
|
Help de boerenzwaluw te overleven in ons
land:
- Laat vanaf eind maart uw garage, paardenstal, schuurdeur of
– raampje openstaan.
- Zijn er binnen geen uitstekende richels, balken, plankjes e.d.
sla dan een ruw houten plankje tegen de muur of balk in een donkere
hoek.
- Zorg voor een modderplaats, enkel vierkante meters groot. Maak
er indien nodig een.
- Graaf een ondiepe kuil en bekleed die met plastic, vul die met
modderige klei. Zorg dat de klei het hele voorjaar vochtig blijft.
In nood gevallen kan men een kunstnest plaatsen.
|
|
|
